Facet w Polsce ma przechlapane. Nowy raport o sytuacji mężczyzn nie napawa optymizmem
Kawaler ze wsi, bez kasy, wykształcenia i szans na żonę - tak w skrócie i mocnych słowach wygląda sytuacja mężczyzn ze średniej i niskiej półki ekonomicznej w Polsce. Podczas gdy kobiety w Polsce pną się w górę, mężczyźni zamykają w domach i myślą o samobójstwie. Raport "Przemilczane nierówności. O problemach mężczyzn w Polsce" pokazuje (nie)ciekawą przyszłość mężczyzn w kraju.
- Mężczyźni w Polsce o wiele rzadziej kończą studia niż kobiety.
- W niektórych województwach średnia płac jest wyższa dla kobiet.
- W niektórych wiejskich gminach wypada o 50 proc. więcej kawalerów niż panien.
Autorzy raportu deklarują, że "Raport nie ma celu pogłębiania niebezpiecznej polaryzacji płciowej, ale wręcz przeciwnie. Zmierzenie się z problemami mężczyzn może pozwolić tworzyć warunki do budowy trwalszych, głębszych i obustronnie bardziej satysfakcjonujących relacji między kobietami a mężczyznami".
Choć zebrane w nich dane z przełomu różnych lat wskazują, że polaryzacja postępuje i w dyskursie społecznym interesy mężczyzn z mniejszych miejscowości nie są reprezentowane.
Raport omawia cztery strefy życia mężczyzn - edukację, pracę, zdrowie i życie rodzinne.
Edukacja
Problemy chłopców zaczynają się już w podstawówce. Chociaż ogólnie uzyskują lepsze wyniki końcowe, to w testach czytania ze zrozumieniem wypadają gorzej niż dziewczynki i gorzej niż chłopcy z innych krajów Europy.Chłopcy ponad 2,5-krotnie częściej powtarzają klasę. 20 proc. więcej kobiet niż mężczyzn zdaje maturę. Potem statystyki na korzyść kobiet jeszcze rosną. Obecnie 52,6 proc. kobiet w wieku 25-34 lat ma wykształcenie wyższe wobec 32,7 proc. wśród mężczyzn. Co roku ponad 70 proc. więcej kobiet niż mężczyzn kończy studia wyższe.
"Choć część przewagi liczebnej kobiet wśród absolwentów może być wyjaśniona wyraźną nadreprezentacją kobiet studiujących na prywatnych uczelniach, to jednak również uczelnie publiczne kończy aż o ok. 65 proc. więcej kobiet niż mężczyzn".
Innym problemem polskiego systemu nauczania jest sfeminizowana kadra, w której chłopcy rzadko potrafią znaleźć autorytet i się z nim utożsamić. W Polsce kobiety stanowią aż 98 proc. nauczycieli przedszkolnych, 83 proc. nauczycieli w szkołach podstawowych, 69 proc. nauczycieli w szkołach średnich oraz 45 proc. nauczycieli akademickich
Praca
W 2014 roku przeciętne wynagrodzenie godzinowe brutto kobiet było wyższe tylko w woj. podlaskim 33 proc., w 2016 roku sytuację taką odnotowano już w sześciu województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim 34 proc. W woj. podlaskim różnica w stawce godzinowej na korzyść kobiet może sięgać nawet 17 proc.Podczas gdy kobiety coraz bardziej przebijają się na stanowiska kierownicze (48,4 proc), to w zarządach spółek jest ich nadal mało. W kontrze do tego zupełnie pomijana jest kwestia zatrudnienia mężczyzn o niskich kwalifikacjach i w pracach fizycznych, którzy zostają zastąpieni na swoich stanowiskach przez automatyzację przedsiębiorstw. Aż 85 proc. wypadków ciężkich i śmiertelnych w pracy dotyczy mężczyzn.
Zdrowie
Polka żyje średnio 81,8 roku, a Polak – 74,159. Dla porównania oczekiwana długość życia kobiet w UE wynosi 84,0, a mężczyzn – 78,5 roku. Kobiety dłużej o prawie 4 lata cieszą się lepszym zdrowiem niż mężczyźni.Mężczyzn częściej dotyczy też nadwaga – BMI powyżej 25 ma 62 proc. mężczyzn i 46 proc. kobiet. Wskaźniki te są wyższe niż średnia UE; większa jest także różnica między płciami.
O wiele zmniejszyła się różnica w spożyciu alkoholu pomiędzy płciami. Jednak nie dlatego, że mężczyźni ograniczyli sięganie po kieliszek. To kobiety częściej niż kiedyś, piją alkohol.
Co roku odnotowujemy w Polsce także ponad 5000 zgonów w wyniku samobójstwa. W ostatnich latach co roku ponad 85 proc. skutecznych zamachów samobójczych dotyczyło mężczyzn (na jedną kobietę przypada 5,7 mężczyzn).
Rodzina
W 1990 roku mediana wieku kobiety wychodzącej po raz pierwszy za mąż wynosiła nieco ponad 22 lata, a mężczyzny żeniącego się po raz pierwszy – niespełna 24 lata. Obecnie wiek ten wynosi odpowiednio 27,4 i 29,8 roku.30 lat temu kobiety rodziły po raz pierwszy średnio w wieku 23,5 roku (mediana 22,7) – obecnie zaś w wieku 28,3 roku (mediana 28,2). Średni wiek ojca w chwili narodzin jego (niekoniecznie pierwszego) dziecka wyniósł zaś w 2017 roku 33 lata, choć jeszcze w 2007 roku było to 30 lat.
Stopień wykształcenia i praca zarobkowa wpływają na wybór partnera. Tradycyjną normą doboru jest hipergamia - wybieranie przez kobiety mężczyzn o wyższym statusie społecznym. Ostatnie lata dowodzą jednak, że to kobiety kończą studia i zarabiają coraz więcej.
Im wyższy status kobiety, tym większe prawdopodobieństwo rozwodu.
Raport zwraca uwagę, że mimo że ojcowie w większej mierze niż kiedyś uczestniczą w życiu domowym i wychowaniu dzieci, to ojcostwo nie jest traktowane tym samym poziomie zaangażowania co macierzyństwo.
Dotyczy to m.in. systemu prawnego np. art. 18 Konstytucji RP, gwarantuje on ochronę i opiekę „macierzyństwu i rodzicielstwu”, nie wymieniając ojcostwa na równi z macierzyństwem.
Co szósty ojciec deklaruje, że jego umiejętności w sprawowaniu opieki nad dzieckiem są podważane przez matkę. Kompetencje rodzicielskie tylu samo ojców są podważane również przez inne osoby z otoczenia.
W 2/3 przypadków wniosków rozwodowych dokumenty podpisywane są w pierwszej kolejności przez kobiety. W przypadku ustalenia podziału opieki nad dziećmi 57,9 proc. dzieci wychowywanych jest przez obojga rodziców, ale zwykle ze wskazaniem głównego domu przy matce. Tylko 3,5 proc. ojców otrzymało w 2018 roku wyłączną pieczę rodzicielską nad dziećmi.
Sytuacja mężczyzn na wsi
Ciekawym zestawieniem w badaniach jest zwrócenie uwagi na większą liczbę mężczyzn mieszkających na wsi. W niektórych gminach na 10 młodych mężczyzn przypada 7 kobiet. W 2011 roku na wsi mieszkało 2,2 mln kawalerów i tylko 1,5 mln panien. Oznacza to, że na wsi mieszkało o 50 proc. więcej kawalerów niż panien. W miastach ten czynnik wynosił tylko 15 proc. różnicy.Wśród mężczyzn o najniższym wykształceniu bezdzietność może sięgać nawet 40 proc. Co jak sugerują autorzy raportu "może ona stanowić rzeczywistą podstawę do obaw „inceli” czy też po prostu samotnych mężczyzn".
43 proc. mężczyzn w wieku 25-34 lata mieszka z rodzicami.
Polski mężczyzna, czyli jaki?
Wszystkie te dane dowodzą, że współczesnym nastolatkom płci męskiej coraz trudniej będzie znaleźć pracę i partnera. Polaryzacja polityczna może sprawić, że słabiej wykształceni mężczyźni bez perspektyw na długie dostatnie życie będą coraz bardziej się radykalizować i wspierać inicjatywy szkodzące kobietom."Błędem jest jednak założenie, że mężczyźni we wszystkich grupach społecznych są uprzywilejowani. W rezultacie debata publiczna zdominowana jest przez elitarne problemy kobiet – mniejszy odsetek kobiet na wysokich stanowiskach, wśród profesorów czy w polityce.
Podczas gdy masowe problemy dotyczące problemów z czytaniem – powszechnych zwłaszcza wśród chłopców – czy też niższego odsetka studiujących mężczyzn, pozostają w zasadzie bez odpowiedzi. Zdarzająca się dziś jednostronna dyskryminacja może budzić wśród młodych mężczyzn niebezzasadne poczucie niesprawiedliwości".
Źródło: Klub Jagielloński