Jak poznać, że dziecko jest w kryzysie psychicznym? Ten wideoporadnik wszystko wyjaśnia

Jak odróżnić kryzys psychiczny od typowych zachowań w okresie dojrzewania? Kiedy należy szukać pomocy u specjalisty? Na czym polega wsparcie według zasady "czterech zetek"? Jak rodzice mogą realnie wspierać swoje dzieci w trudnych chwilach? To tylko część pytań, jakie padają w nagranym przez NFZ poradniku: "Co robić, gdy dziecko przechodzi kryzys psychiczny?".

Rodzice, bądźcie uważni

Odpowiedzi na nie udziela dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży. Ekspertka już na początku filmu mówi, że problemy psychiczne to już wręcz plaga wśród dzieci i młodzieży, dlatego rodzice muszą być szczególnie czujni, by jak najszybciej wyłapać niepokojące symptomy.

– Bądźcie uważni na potrzeby swoich dzieci i dbajcie o relacje z najbliższymi. Bo jeśli nie ma tego fundamentu, to niestety trudno będzie zauważyć alarmujące często sygnały, jeśli chodzi o zdrowie i funkcjonowanie dziecka – apeluje psychiatra.

Objawów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko przechodzi trudny czas, jest mnóstwo. Dr Lewandowska wymienia w filmie cały szereg takich zachowań. To m.in.: nadmierna drażliwość, płaczliwość, labilność emocjonalna, wahania nastroju, spadek apetytu albo objadanie się, zaburzenia snu (trudności z zasypianiem, częste wybudzanie się), problemy z nauką, a także samookaleczenie, nadmierna agresja lub przeciwnie – apatia i rezygnacja z jakiegokolwiek działania, bo nic nie ma sensu. Jaskrawym symptomem kryzysu są również myśli samobójcze czy powtarzanie, że życie nie me sensu.

Nastolatek nie poprosi o pomoc

Na wszelkie tego rodzaju zachowania rodzice powinni być wyczuleni dlatego, że w wielu przypadkach będzie to jedyna szansa na dostrzeżenie problemu. Na to, że dziecko samo przyjdzie i powie, że potrzebuje pomocy, raczej nie ma co liczyć. Jak bowiem zauważa dr Lewandowska, większość nastolatków po prostu nie jest w stanie przełamać lęku i wstydu, by zwierzyć się ze swoich problemów i poprosić o wsparcie. Większości rodziców pozostaje więc uważne czytanie sygnałów wysyłanych przez dziecko.

Do tego potrzebne jest jednak spędzanie czasu z dzieckiem, rozmawianie z nim, a przede wszystkim słuchanie tego, co ma do powiedzenia. To już będzie sukces, bo według cytowanych przez dr Lewandowską badań nastolatki dziś skarżą się przede wszystkim na samotność i na to, że dorośli ich nie zauważają i nie słuchają.

Cztery razy zet

A co powinien zrobić rodzic, który ma podejrzenia, że dziecko zmaga się z kryzysem psychicznym? Dr Lewandowska doradza skorzystanie z zasady czterech zet: zauważyć, zapytać, zaakceptować, zareagować. –­ Zauważ, że coś się dzieje z dzieckiem. Jest smutne, płacze. Zapytaj, co się dzieje. Zaakceptuj, czyli przyjmij, że dziecko wymaga wsparcia. Zareaguj, co znaczy, że zwróć się o pomoc, jeśli sam nie dajesz sobie rady – radzi ekspertka.

I dodaje, że taką pierwszą reakcją powinna być konsultacja u psychologa. A jeśli się okaże, że konieczna jest farmakoterapia, potrzebna będzie wizyta u psychiatry. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecko wyraźnie mówi, że ma myśli samobójcze. – Jeżeli mamy taką sytuację, że słyszymy "Mamo, tato, ja już nie daje rady, zaraz coś sobie zrobię", to zgłaszamy się na izbę przyjęć najbliższego szpitala psychiatrycznego. Jeżeli ten szpital jest daleko, to nie bójmy się zgłosić do pediatry czy na SOR –­ apeluje dr Aleksandra Lewandowska.

Gdzie szukać pomocy?

Na końcu poradnika można znaleźć listę placówek, w których można bezpłatnie uzyskać pomoc psychologiczną przez całą dobę. Takie wsparcie można uzyskać pod numerami telefonu:

• 116 111 –­ telefon zaufania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę
• 800 12 12 12 –­ telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka
• 800 12 02 02 –­ telefon dla ofiar przemocy w rodzinie "Niebieska Linia"
• 112 –­ numer alarmowy w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia