• Zabawy i gry, które mogą okazać się pomocne w nawiązaniu kontaktu i adaptacji dzieci z Ukrainy.
• "Choć same w sobie są w spontanicznej gotowości do zabawy, czasem bywają dzieci zamknięte, które blokują swoje emocje".
• Angażowanie dzieci w zadania wymagające współzawodnictwa i rywalizacji może, wbrew pozorom, przyczynić się do zawiązania sympatii oraz identyfikacji w grupie rówieśniczej.
• Opowiedzenie dzieciom o tym, z jakimi być może problemami zmaga się ich nowy kolega poprzez pryzmat ich "małych spraw", może pomóc w zrozumieniu zamknięcia lub trudności w otwarciu się na nowe znajomości, a także w prosty sposób wyjaśnić stan emocjonalny dziecka.
• Powolne wprowadzenie dziecka do grupy. Można np. powiedzieć: "Jutro przyjedzie do nas nowa koleżanka. To osoba z Ukrainy. Co wiecie na temat wydarzeń, które rozgrywają się w tym kraju?".

Maria Kocurowska z Przystani Psychologicznej, psycholożka dziecięca i psychoterapeutka, udziela pomocy uchodźcom z Ukrainy. Poznała wiele dzieci, które zlęknione i straumatyzowane nadal pozostawały dziećmi. W rozmowie z nami zaproponowała kilka zabaw i gier, które mogą okazać się pomocne w nawiązaniu kontaktu i adaptacji dzieci z Ukrainy.

Zabawy i formy aktywizacyjne dla dzieci z Ukrainy przebywających w Polsce

Współzawodnictwo

Angażowanie dzieci w zadania wymagające współzawodnictwa i rywalizacji może, wbrew pozorom, przyczynić się do zawiązania sympatii oraz identyfikacji w grupie rówieśniczej.

W grach i zabawach, w których występuje podział na grupy, mamy większą smykałkę do dopingowania siebie nawzajem, łączymy się i wspieramy pomiędzy jej członkami, chcemy, aby nasza grupa wypadła lepiej.

Ta identyfikacja wspólnoty może udzielić się dzieciom, jeśli mądrze ją przeprowadzimy.

Współpraca

Inną odmianą wspólnego zaangażowania w osiąganie celu będzie współpraca. Tu mogą przydać się zabawy z sekcji "rozwiążemy problem", zabawy, które wymagają wspierania siebie w tarapatach tj. zmiana koła lub budowanie mostu.

Scenariusz "Co czuje?"

Opowiedzenie dzieciom o tym, z jakimi być może problemami zmaga się ich nowy kolega poprzez pryzmat ich "małych spraw", może pomóc w zrozumieniu zamknięcia lub trudności w otwarciu się na nowe znajomości, a także w prosty sposób wyjaśnić stan emocjonalny dziecka.

To zachęcenie do zastanowienia się, jak czułyby się dzieci, jeśli miałyby zostawić daleko od siebie swoich przyjaciół, ulubionego zwierzaka, przestać chodzić od szkoły lub nie zabrać ze sobą ukochanej zabawki.

Dobrym pomysłem będzie też podsunięcie dzieciom obrazka ze szkolnego korytarza, na którym widać grupę dzieci oraz dziewczynkę, która stoi od nich trochę dalej. I nawiązać do sytuacji, która może się zdarzyć: "Ta grupa dzieci to wy, znacie się dobrze i rozmawiacie ze sobą. A z boku stoi Ania, która jest nowa. Jak myślicie, jak ona się czuje? Co możecie zrobić, aby zaprosić ją do wspólnej zabawy?". Używajmy słownictwa emocji: jest smutna, czuje się samotna, odczuwa strach przed grupą.

Takie emocjonalne nawiązanie więzi może odegrać dużą i ważną rolę w rozumieniu i przyjęciu postawy otwartości przez dzieci.

Scenariusz "Jaki on jest?"

To zadania, które mają na celu wskazanie podobieństw pomiędzy nową osobą w grupie a dziećmi, które już się przyjaźnią. Można zacząć od pytań o ulubione zabawy, bajki i jedzenie.

Innym będzie powolne wprowadzenie dziecka do grupy. Można np. powiedzieć: "Jutro przyjedzie do nas nowa koleżanka. To osoba z Ukrainy. Co wiecie na temat wydarzeń, które rozgrywają się w tym kraju?".

Dzieci sporo wiedzą na temat wojny w Ukrainie, bo rodzice rozmawiają o tym w domu, same słyszą przekazy radiowe i telewizyjne. To pole do dużej dyskusji, która pozwala "oswoić obcego".

Na przykład na stronie www.mamyprojekt.pl/ukraina pojawiły się dwa zestawy kreatywnych kart z zadaniami, nawiązującymi do przyrody i kultury Ukrainy. Mają one na celu pomóc otworzyć dzieci na opowiedzenie o swoim kraju, ale też bezpośrednio o sobie, swoich ulubionych potrawach, bajkach, o marzeniach i pasjach.

Karta do komunikacji

Jednym z głównych problemów mieszanych grup będzie bariera językowa. By ją obejść, warto wrócić do pisma obrazkowego. Zabawa w kalambury, rysunki dotyczące planu dnia, czy zachowań obowiązujących w klasie pomogą w komunikacji.

Tutaj też pomocne mogą okazać się karty emocji z obrazkami i opisami w języku ukraińskim. Dziecko wskazuje buzię (uśmiechniętą, smutną) i w ten sposób informuje o swoim nastroju. Obrazek można podsuwać dzieciom w czasie każdej zabawy, by wiedzieć, jak się czuje i co sprawia mu przyjemność.

Wycofane dziecko: co robić?

Każde dziecko, które trafia do Polski z Ukrainy czasów wojny, może mieć za sobą traumatyczne przeżycia. Jazda pociągiem, ścisk, czy wielogodzinna podróż samochodem również na nie wpłynęło. Oczekiwanie na granicy, ciągły sygnał alarmów przeciwlotniczych, rozstanie z bliskimi to sytuacje emocjonalne, wobec których dziecko nie pozostało obojętne.

- Cały czas spotykam się z dziećmi z Ukrainy. One potrzebują wsparcia. Choć same w sobie są w spontanicznej gotowości do zabawy, czasem bywają dzieci zamknięte, które blokują swoje emocje, są w szoku - mówi Maria Kocurowska.

I dalej: - W pierwszym odruchu wydaje się, że cała sytuacja ich nie rusza, jednak niedawne doświadczenia są dla nich bolesne na tyle, że nie mają gotowości w sobie, aby wyrazić swój smutek i lęk.

I podaje pomysł, aby zapoznać dziecko z otoczeniem, w którym aktualnie się znalazło: okoliczne place zabaw, parki, miejsca, w których można spróbować jedzenia "stąd". Niech w odkrywaniu towarzyszą im rodzice.

W przypadku braku chęci nawiązania kontaktu może być to lęk przed obcym. Wtedy warto wprowadzić techniki oswajania z nowym. Na początku zawsze trzeba mieć na uwadze zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.

----------------