Dziś zaczęły się matury, za tydzień startują egzaminy ósmoklasistów. To oznacza, że w wielu polskich domach będzie sporo stresu. Dotknie on przede wszystkim głównych bohaterów tych wydarzeń, czyli maturzystów i ósmoklasistów. Dlatego Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak opublikowała zestaw wskazówek dla rodziców. Pomogą one wspierać dzieci w przetrwaniu tego trudnego czasu.
Stres związany z samymi egzaminami to jedno. Ale ósmoklasiści i maturzyści przeżywają trudny moment także ze względu na ważne wybory, które są przed nimi. Ci pierwsi muszą zdecydować, do jakiej szkoły średniej pójdą, ci drudzy już muszą myśleć o studiach. Jedni i drudzy są w sytuacji nie do pozazdroszczenia. I potrzebują wsparcia najbliższych.
Co zrobić, żeby dziecku pomóc? Jak być dla niego źródłem siły w tych stresujących dniach? I jak samemu zachować spokój i nie oszaleć z nerwów? Cenne podpowiedzi można znaleźć w tekście, który opublikowała Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak.
1. Bądź dostępny i otwarty dla dziecka W tych trudnych dla niego chwilach, ważne jest, aby wiedziało, że może na ciebie liczyć. Podczas rozmowy unikaj oceniania i kwestionowania tego, co mówi. Usłysz, a nie słuchaj. Wykaż zainteresowanie jego uczuciami i myślami, zapytaj o samopoczucie i o to, co aktualnie go trapi. Nie zostawiaj jego słów bez odpowiedzi, dając mu poczucie, że jest naprawdę ważne i że możecie razem przezwyciężyć wszystkie trudności.
2. Bądź uważny Jeśli zauważysz, że dziecko ma problemy w codziennym funkcjonowaniu, takie jak problemy z koncentracją, gonitwa myśli, zaniki pamięci, nadmierne zmęczenie, nie lekceważ tych sygnałów. To mogą być znaki, że doświadcza dużego stresu i napięcia. Choć stres jest naturalną reakcją, nie można go całkowicie wyeliminować. Można jednak nauczyć się go kontrolować i zmniejszyć jego negatywne skutki.
3. Zachęcaj do wypróbowywania technik relaksacyjnych
Pozwolą one zmniejszyć napięcie i poprawić ogólne samopoczucie. Możesz polecić metody oddechowe, takie jak technika 4-7-8 (wdech przez nos przez 4 sekundy, wstrzymanie oddechu na 7 sekund, wydech przez usta przez 8 sekund) czy oddychanie "w kwadrat" (trwające tyle samo cztery etapy – wdech, zatrzymanie powietrza w płucach, wydech i zatrzymanie na bezdechu), a także różnego rodzaju ćwiczenia relaksacyjne, na przykład metodę Jacobsona lub wizualizację.
4. Zachęć do aktywności fizycznej
Zaproponuj wspólną aktywność, dostosowaną do zainteresowań dziecka, na przykład wyjście na basen, spacer, grę w piłkę lub zajęcia taneczne.
5. Bądź wsparciem, zarówno w chwilach sukcesu, jak i porażek Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że zawsze może na Ciebie liczyć, niezależnie od wyniku. Często podkreślaj, swoją dumę z jego wyników i wiarę w jego możliwości.
6. Porozmawiaj o obawach Wyrażenie ich na głos jest pierwszym krokiem w radzeniu sobie z ewentualnymi niepowodzeniami. Zapytaj "Co się stanie, jeśli nie zdasz?" i pomóż dziecku zracjonalizować myśli. Razem możecie przygotować strategię wsparcia, którą będziecie mogli zastosować w przypadku "czarnego scenariusza".
7. Zadbaj o urozmaiconą dietę i odpowiednie nawodnienie Pamiętaj, że odpowiednia dieta może znacząco wpłynąć na poziom energii, koncentrację i zdolność radzenia sobie ze stresem podczas egzaminów, a odpowiednie nawodnienie wspomaga funkcje mózgu.
8. Podziel się swoim doświadczeniem Opowiedz dziecku, jak ty radziłeś sobie z egzaminami i jak przezwyciężałeś stres. Razem możecie przejrzeć arkusze egzaminacyjne, które są dostępne w internecie i omówić, na co zwracać szczególną uwagę podczas rozwiązywania zadań.
W opublikowanym przez Rzeczniczkę Praw Dziecka vademecum dla rodziców są także ważne porady dotyczące tego, jakich zachowań należy unikać.
1. Nie krytykuj dziecka, jeśli czegoś nie potrafi lub nie rozumie Unikaj stwierdzeń typu: "Każdy zrobiłby to zadanie". Zamiast tego, oferuj wsparcie i zachęcaj do próbowania.
2. Nie wypominaj braku wcześniejszego przygotowania
Nie mów: "Trzeba było wcześniej się uczyć". Taka postawa może zwiększyć napięcie i poczucie winy. Zamiast tego skup się na teraźniejszości i poszukaj sposobów, jak tu i teraz pomóc dziecku.
3. Nie bagatelizuj uczuć i emocji dziecka, nawet jeśli wydają się Tobie przesadzone
Zdania typu "Nie przesadzaj, to tylko głupi egzamin" tylko pogorszą sprawę. Takie podejście może sprawić, że dziecko poczuje się niedocenione, a jego uczucia umniejszone i nieważne. Słuchaj uważnie i okaż dziecku zrozumienie.
4. Nie obarczaj dziecka swoimi emocjami
Wyznania w stylu: "Załamię się, jak tego nie zdasz" nie podziałają mobilizująco. Przeciwnie. Przerzucanie swoich emocji na dziecko może dodatkowo je obciążyć i zwiększyć stres.
5. Nie przerzucaj swoich ambicji na dziecko
Dziecko nigdy nie powinno usłyszeć, że zaplanowałeś mu przyszłość i oczekujesz, że spełni twoje oczekiwania. Zdania typu: "Musisz osiągnąć wysoki wynik, żeby zostać lekarzem jak ja" po prostu nie mogą paść z twoich ust, a już na pewno nie w trakcie egzaminów. Nie przeżyjesz życia za swoje dziecko, więc nie podejmuj za nie ważnych decyzji dotyczących przyszłości.
Te wszystkie wskazówki można sprowadzić do jednej zasady. "Najważniejsze jest to, abyś był obok swojego dziecka niezależnie od wyników i jego decyzji. Daj mu poczucie, że jest kochane i wspierane, bez względu na wszystko" – kończy swój tekst Rzeczniczka Praw Dziecka.