Sam Mendes zrobił film, który zmienił kino wojenne. "1917" to artystyczna opowieść o brudzie wojny

Twój sen przerywa bolesny kopniak w żebra. Otwierasz oczy. Leżysz na jałowej ziemi pod ogołoconym z liści drzewem. Nad tobą nachyla się twój dowódca i każe ci wstać. Zbierasz się, poprawiasz mundur i wysłuchujesz rozkazu. Budzisz przyjaciela z jednostki i obaj ruszacie wykonać polecenie.

Nie wiecie jeszcze co was czeka, ale bezwzględne żołnierskie posłuszeństwo każe wam iść tam, gdzie wysyła was przełożony.

Dwójka młodych żołnierzy – Perry (Dean Charles-Chapman) i Schofield (George MacKay) dostaje rozkaz i posłusznie go wykonuje, choć początkowo żaden z nich nie wie, jak trudna okaże się ich misja.

Szeregowcy w wojsku zazwyczaj dostają mało skomplikowane zadania. Nie tym razem. Po odebraniu polecenia od swojego sierżanta Perry i Schofield idą do głównego dowództwa, tam otrzymują rozkaz dostarczenia listu, który ma uratować żołnierzy wojsk sojusznicznych przed wpadnięciem w niemiecką zasadzkę. Jeśli im się nie uda, zginą tysiące ludzi, w tym brat głównego bohatera.

Bohaterstwo to wynik krótkiej chwili, łutu szczęścia, dzięki któremu ktoś żyje i przy okazji może ocalić swoich kompanów. Tym samym Sam Mendes przypomina, że bohaterem się nie jest, lecz jedynie się nim bywa. Dzisiaj tak często zapominamy o tej istotnej różnicy.

Wojna to koszmar i widać to w filmie Mendesa już od pierwszych chwil – przerażenie rysujące się na twarzach dwójki głównych bohaterów, bezsens walki, porozrzucane fragmenty ciał na polu bitwy, dowódcy tak wyniszczeni wojną, że tracą rachubę czasu. Odczuwanie śmierci jest w tym filmie tak wyraźne jakby widz sam krył się w okopie.

Z grą aktorów wybornie współpracuje kamera (Roger Deakins) i muzyka (Thomas Newman). "1917" jest stylizowane na mastershot, czyli jedno długie ujęcie, które widzowie mogą kojarzyć np. z "Birdmana". Trzeba przyznać, że Roger Deakins zrobił z pracy operatorskiej arcydzieło.

Kamera pracuje dynamicznie, zmienia się w zależności od tempa akcji. Dzięki temu cały czas mamy wrażenie bycia w centrum wydarzeń. Biegniemy z żołnierzami, strzelamy, cierpimy z nimi i odczuwamy śmierć tysięcy młodych chłopców, którzy zostali wysłani na front, na wojnę która miała być krótka, tak by wszyscy zdążyli do domów na święta w 1914 roku - a okazała się wyniszczającym konfliktem na skalę, jakiej świat nie znał.

Nawet w momentach pozornego spokoju Deakins nie pozwala nam zapomnieć o tym, że jesteśmy na wojnie. Przez cały film czujemy niepokój i niepewność co do przyszłych, ekranowych zdarzeń.

Nie byłoby jednak tej atmosfery bez wyjątkowych kompozycji Thomasa Newmana. Jego muzyka jest chwilami triumfalna, w innych momentach buduje przerażenie większe niż atak chemiczny. Co ważniejsze, ścieżka dźwiękowa pozostaje integralną częścią każdej sceny, tworzy z obrazem zamknięty układ.

Będziemy zaskoczeni, jeśli "1917" nie dostanie w tym roku żadnego Oscara. Nagrody dla reżysera, operatora i autora muzyki po prostu się "1917" należą. Nawet jeśli to tylko kawałek blachy, jak o medalach mówi kapral Schofield, jeden z głównych bohaterów filmu Sama Mendesa.